به گزارش خبرنگار حقوقی قضایی باشگاه خبرنگاران، آلودگي هوا يکي از نخستين ومهمترين مشکلات زيست محيطي به شمار مي‌رود که به دنبال افزايش مصرف انواع سوخت‌هاي فسيلي و اختراع و توليد روز افزون اتومبيل وگسترش صنايع به ويژه در شهرهاي شلوغ به وجود آمده است که بايد براي کنترل ومقابله با آن فکري مي‌شد.
مسئله اساسي‌تر دراين زمينه اين است که به واقع حقوق وابزارهاي متکي بر آن چه نقشي ‌می‌توانند در فرايند مقابله با تباهي‌هاي زيست محيطي به طوراعم و آلودگي هوا به طور اخص داشته باشند؟ و آيا مي‌توان با توسل به ابزارهاي حقوقي پيش‌بيني شده چاره‌اي براي اين مشکل انديشيد؟

"عباس اسدی" حقوقدان و وکیل دادگستری، در ارتباط با  معظل آلودگی هوا به باشگاه خبرنگاران گفت: هوا مهمترين عامل در حيات انسانها است و اگر آلودگي آن از سطح خاصي تجاوز کند باعث ايجاد خطرات مستقيم و غير مستقيم بر سلامتي انسان خواهد بود. اين خطرات به ويژه نسبت به افراد حساس(ازجمله بيماران مبتلابه آسم)،کودکان و سالخوردگان حائز اهميت است. 

وی ادامه داد: آلودگي هوارا می‌توان به هرگونه تغيير در ترکيبات ايده‌ال که باعث تغيير کيفيت آن شده به گونه‌اي که براي سلامتي عمومي مضر باشد تعريف کرد. کيفيت محيط پيرامون ما به‌ويژه آن دسته از عناصري که ارتباط مستقيم با حيات انسانها، جانوران و گياهان دارند نيازمند مراقبت و کنترل است.

اسدی تصریح کرد: در اسناد مختلف بین المللی براي دولت‍ها در اين زمینه  تعهدات سلبي و ايجابي ايجاد شده که از جمله تعهدات سلبي دولتها در ارتباط با آلودگي هوا و حق بر سلامتي مي‌توان به"تعهد به اجتناب از آلوده ساختن غيرقانوني هوا" اشاره کرد.

این حقوقدان خاطرنشان کرد:مي‌توان گفت که آلوده کردن غير مجاز هوا نقض حقوق شهروندي و حق بر سلامتي محسوب مي‌شود و نياز به راهکارهاي حقوقي مقابله با اين نقض کاملا احساس مي‌شود. به نظر بنده باید ساختار حوزه‌های مدیریتی اصلاح شود، آلودگی هوا  ناشی از مشکلات ساختاری، بی توجهی به پژوهش، مطالعه و نظر اندیشمندان است.

"آلودگی هوا" حق زندگی سالم را تهدید می‌کند / دلایل عمده آلودگی هوای تهران


"محمدجعفر نعناکار"حقوقدان و وکیل دادگستری، در ارتباط با آلودگی هوا به باشگاه خبرنگاران گفت: طی یکی از گرایش‏‌های بسیار مهم در حفظ حقوق‌ زیست تعیین تکالیف شهرنشینان و نهادهای دولتی و عمومی‌ مرتبط با مدیریت شهری است، که کم و بیش در تمامی‌کشورهای جهان به آن توجه می‌شود. در این خصوص و در یکی از مباحث زیرشاخه‌ای به مسئله حق تنفس هوای سالم نیز اشاره می‏‌شود.

وی ادامه داد: تفس هوای سالم حق تمام افراد بشر است، نگهداری این فضا نیز وظیفه و تکلیف همگانی است، که این تکلیف بر عهده مردم، دولت و نهادهای بین‌المللی است و هر کدام در این میان، دارای تکالیفی هستند.

نعناکار افزود: وضع قوانین داخلی و نظارت بر حسن انجام آن، آموزش و آگاهی بخشی، فرهنگ‌سازی و نظارت بر صنایع خرد و کلان را می‏‌توان از وظایف مهم دولت برشمرد.
 
این حقوقدان خاطرنشان کرد: انسجام بین‌المللی در خصوص تحقق اهداف محیط زیستی، تشکیل کمیسیون‏‌های تخصصی، وضع قوانین بین‏‌المللی، همکاری‏‌های دو و چندجانبه در حفظ و ارتقاء محیط زیست و تاسیس و الحاق به کنوانسیون‌های بین‌المللی و آموزش‌های بین‌المللی از تکالیف نهادهای بین‌المللی است.

پیش‌بینی مکانیسم‌های حقوقی و قانونی برای حل مشکل آلودگی هوا


"سیدعلی شاه‌صاحبی" حقوقدان و وکیل دادگستری در ارتباط با معظل آلودگی هوا به باشگاه خبرنگاران گفت: طبق موادی از بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی ، موضوع آلودگی هوا از جمله جرائمی است كه غیرقابل گذشت عنوان شده و از حیث قوانین و مقررات عمومی نیز جرم عمومی و مخل سلامت عموم تلقی می‌شود.

وی ادامه داد: قانون پیشگیری و مبارزه با آلودگی هوا برای كنترل و مهارآلودگی هوای تهران تكالیفی را برعهده بیش از  10 ارگان گذاشته كه هریك به فراخور موقعیت سازمانی خود در حوزه عمومی، تکالیفی به عهده داشته‌اند، كه هرچند به قدر مسلم به میزان بدان عمل کرده‌اند، اما حسب قوانین مذکور به نظر می‌رسد دادستانی به عنوان مدعی‌العموم و مدافع حقوق و زیست سالم ملت طبق اصل پنجاه قانون اساسی و قانون اصلاح قانون تشکیل محاکم عمومی و انقلاب و قانون پیشگیری و مبارزه با آلودگی هوا مصوب سال  74و موادی ازقانون مجازات اسلامی و سایر قوانین مرتبط مکلف به ورود به مقوله آلودگی هوا و برخورد  با خاطیان و مسببین آن است.

این حقوقدان تصریح کرد: از جنبه حقوقی آلودگی هوا تحت عناوین ضرر به غیر، اتلاف و تضییع حق حیات و تهدید سلامت و بهداشت عمومی و ده‌ها مورد و مصداق كه از قوانین عام و خاص استخراج می‌شود موجبات مسئولیت مدنی و كیفری مسببان است. 

حفظ هواي سالم؛ تكليفي بر عهده تمام اركان جامعه/ آلودگي هوا با اصل حقوق شهروندي مغايرت دارد

"سعید خورشیدی"  در ارتباط با آلودگی هوا به باشگاه خبرنگاران گفت:  بر طبق قاعده‌ی "لاضرر و لاضرار"، در شارع مقدس اسلام جايز نيست كه كسي به ديگري ضرر برساند و اين در حالي‌ است كه اثرات زیانبار آلودگی هوا بر اقشار مختلف مردم شامل بیماران، کودکان، سالمندان، زنان باردار خسارت بسياري وارد كرده است.

وی ادامه داد: آلودگی هوا از یک‌سو باعث تهدید جدی سلامتی و حیات شهروندان و از سوی دیگر باعث ورود صدمات و خسارات زیادی به جامعه و بهداشت عمومی و سلامتی مردم شده، به طوري كه اين با اصل حقوق شهروندي افراد جامعه همخواني ندارد.

خورشيدي افزود: دولت و نهادهاي ذي‌ربط در ایجاد محیط زیست سالم و متولی مبارزه با آلودگی هوا مسئولیت کلی دارند، بنابراين اقدامات سریع و دقیق دولتمردان، نهادهای عمومی‌ و البته شهروندان می‌تواند نقش بسیار مهمی‌ در حفظ محيط زيست ايفا كند.

اين حقوقدان در پايان خاطرنشان كرد: از حیث قوانین و مقررات عمومی آلودگي هوا جرم عمومی و مخل سلامت عموم تلقی می‌شود، بنابراين مردم، دولت و نهادهای بین‌المللی هر کدام در این زمینه دارای تکالیفی هستند.